“Dit is iets waar je van droomt”, zei taxateur en kenner Bas Hesselink in de uitzending van tv-programma Tussen Kunst & Kitsch over de vondst van een getijdenboek, afkomstig uit Enkhuizen. Maar in Enkhuizen wordt nuchter gereageerd op het boek uit 1488, dat werd getaxeerd op maar liefst 100.000 euro.

Slechts viermaal werd een object in het programma hoger getaxeerd. De eigenares van het boek wilde eigenlijk iets anders laten bekijken, maar had het boek ook meegenomen. Een erfenis van haar schoonvader, die bij haar in de boekenkast stond. Het hart van taxateur Hesselink begon gelijk sneller te kloppen.

Het getijdenboek bevat handgeschilderde en geschreven gebeden. Het werd gebruikt in het klooster, zodat op elk uur van de dag duidelijk was welk gebed moest worden uitgesproken. Het is afkomstig uit het Sint Gomarus uit Enkhuizen, oftewel de Westerkerk.

Boek niet uit oude stadsbibliotheek

In de kerk zit ook de Librije, de enige 17e eeuwse stadsbibliotheek van Nederland. Voorzitter Ad Leerintveld heeft de uitzending gisteren gezien. “Het boek komt niet uit de Librije. Die kwam pas ruim hond jaar later in beeld”, legt hij uit. “Deze vondst is natuurlijk niet niks. Maar het bewijst vooral wat we ook al wisten. Namelijk dat er in de middeleeuwen boeken werden gemaakt in Enkhuizen.”

Leerintveld was tot zijn pensioen werkzaam bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, en is ook bekend met dit soort getijdenboeken. “We hebben dit soort boeken niet in de Librije. Al zijn er wel wat pagina’s opgedoken uit oude getijdenboeken die als versteviging van kaften van andere boeken dienden.”

Is het boek gemaakt in Enkhuizen?

Het boek is dus in het bezit geweest van een klooster van de toen nog katholieke Sint Gomaruskerk in Enkhuizen. Maar is het daar ook gemaakt? Taxateur Bas Hesselink weet het niet, zo vertelt hij. “Ik betwijfel het, maar daar zou onderzoek naar gedaan moeten worden. Het is in ieder geval in Enkhuizen aangekocht. Je zou het moeten vergelijken met boeken die hetzelfde handschrift hebben. We weten alleen dat het gemaakt is door de ‘Zwarte- ogen-meesters’, maar we weten niet wie dat zijn.”

De voorzitter van de Librije durft het ook niet te zeggen. “Het zou kunnen, maar dan moet je heel goed naar het penwerk kijken. Margriet Hülsmann heeft naar dit soort boeken onderzoek gedaan en is daar op gepromoveerd.”

Klaas Koeman van de historische vereniging Oud Enkhuizen heeft de vondst ook voorbij zien komen op televisie. “Het is leuk en bijzonder, maar verder ook niet. Zover ik weet, is het dus niet in Enkhuizen gemaakt, maar alleen in bezit geweest.”

Getijdenboek te koop

Duidelijk werd ook dat de eigenares het getijdenboek graag wil verkopen aan iemand die er meer mee heeft. Maar zo’n koper zullen ze niet snel in Enkhuizen vinden. “Ik denk niet dat er een actie hoeft te komen om het boek hier naartoe te halen”, zegt Koeman.

Ook Ad Leerintveld ziet er geen plek voor in de Librije. “Behalve het bedrag, is het ook niet ons streven om de collectie uit te breiden. Want waar stop je dan met het verzamelen van boeken? We willen vooral behouden wat we nu hebben.”