Windmolens en zonneparken in Noord-Holland wekken op piekmomenten meer stroom op dan het elektriciteitsnetwerk kan verplaatsen. Is dat erg? En wie merkt daar iets van? Vijf vragen en antwoorden.

Wat merkt de gewone Noord-Hollander met een paar zonnepanelen op zijn dak van het overvolle net?

Niets, zegt netbeheerder Tennet. Wie met een paar zonnepanelen soms elektriciteit teruglevert aan het netwerk, kan dat gewoon blijven doen. De stoppen zullen er niet uitknallen en het kost je niet meer of minder dan nu het geval is.

Machiel Mulder, hoogleraar Energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, plaatst daar een kanttekening bij. “Tennet gaat over het hoogspanningsnetwerk, daar hebben gewone huishoudens niet direct mee te maken, dat klopt.”

Mulder: “Maar ook op het laagspanningsnetwerk, waar huishoudens op aangesloten zijn, zijn er congestieproblemen.”

Ook in Noord-Holland komt het volgens hem voor dat mensen nieuwe zonnepanelen willen plaatsen, maar dat niet kan. Omdat er geen ruimte voor is op het elektriciteitsnet. Toch, nogmaals, dat is geen direct gevolg van de congestieproblemen van Tennet.

Wie merkt die problemen wel?

Tennet mag geen bedrijfsnamen noemen, maar denk aan de beheerders van grote zonne- en windmolenparken. Dat zijn de grote stroomproducenten. En met groot bedoelen ze: wie de hoeveelheid stroom van ongeveer 250 zonnepanelen kan leveren. Tennet vraagt die producenten in Noord-Holland om hun stroomtoevoer omlaag te brengen op momenten dat het net al ‘vol’ is.

Het klinkt gek, maar juist op een dag met veel wind zullen sommige windturbines dus niet draaien. En op een zonnige dag zullen sommige zonnepanelen uitstaan. Dan leveren de andere molens of panelen al zoveel, dat het elektriciteitsnet niet meer aankan.

Is het erg, een vol elektriciteitsnet?

Als er te veel stroom op het net komt, is de kans op storingen groter. Maar belangrijker is een ander probleem: in 2050 hebben we veel meer stroom nodig.

Hoogleraar Mulder: “We gaan alleen maar meer elektriciteit gebruiken. Als we van het gas af gaan en in elektrische auto’s gaan rijden, hebben we dubbel zoveel stroom nodig als nu. En dan willen we ook nog waterstof gaan produceren.” Tennet verwacht zelfs een verdriedubbeling.

Daarom zijn Tennet en andere netbeheerders, zoals Liander, bezig met een uitbreiding van het elektriciteitsnet. Zodat alle energie die opgewekt wordt, ook terecht kan komen bij iemand in Noord-Holland die stroom nodig heeft.

De eerste stap is een nieuw hoogspanningsstation in Beverwijk. Die wordt nu gebouwd (zie foto boven). Als die in 2027 af is, kan het stroomnetwerk in Noord-Holland bijna alle energie van de windmolens en zonnepanelen aan.

Er is nu een wachtlijst van bedrijven die niet kunnen beginnen, omdat ze niet aangesloten kunnen worden op het elektriciteitsnetwerk. Is dat in 2027 dan ook opgelost?

Nee. “We lopen eigenlijk achter met onze maatregelen”, geeft Ruben van Loon toe. Hij is als manager bij Liander ook betrokken bij allerlei projecten om het elektriciteitsnetwerk te verbeteren. “In 2027 hebben we onze achterstand ingehaald.”

Dat betekent helaas nog niet dat bedrijven die op de wachtlijst staan, op het stroomnet kunnen worden aangesloten. Daar is een nieuwe hoogspanningskabel tussen Amsterdam en het noorden van de provincie voor nodig. Naar verwachting is die in 2034 of 2035 gelegd. Dan kunnen alle bedrijven op de wachtlijst aan de slag.

Hoogleraar Mulder: “Tien jaar is erg lang. Maar het duurt nu eenmaal heel lang om een hoogspanningskabel te leggen. Er moet heel veel geïnvesteerd worden, je hebt te maken met vergunningen… het zijn grote projecten. We ontkomen er dus niet aan om slimmer om te gaan met de beschikbare capaciteit.”

Hoe doen we dat?

Piekmomenten vermijden, dat is de sleutel, zeggen zowel Tennet als Mulder. Dat geldt net zozeer voor de grote producenten als voor de kleine gebruikers. Er zijn twee momenten per dag dat er erg veel stroom wordt verbruikt: net voor en net na de kantooruren. Probeer je was daarom bijvoorbeeld in de middag te doen als je thuiswerkt.

Het is handig als het opwekken en afnemen van stroom gelijktijdig en dichtbij gebeurt. Mulder: “Als je zonnepanelen hebt, kun je het beste je elektrische auto opladen als de zon schijnt.”

Het kan je in de toekomst geld schelen of opleveren. Nu is het nog niet zo, maar ik verwacht dat er snel financiële prikkels zullen komen om de piekmomenten te vermijden.