Wie vandaag naar buiten stapt, zou bijna niet geloven dat het winter is. Dat komt door de extreem zachte temperaturen voor de tijd van het jaar. Veel planten en dieren maken zich nu al klaar voor de lente. Fruitbomen komen in bloei en muggen, bijen en teken zijn er nog volop. Een probleem voor vele fruittelers. “Het kost ons allemaal meer werk”, legt fruitteler René van der Aarde uit Hem uit.
Waar we jaren geleden voor deze tijd van het jaar een goede winterjas aanschaften, kunnen we nu nog een lange tijd met onze herfstjas rondlopen. Op de eerste dag van 2022 werd direct het eerste weerrecord neergezet. De temperatuur liep op tot wel dertien graden. Daarmee was het officieel de warmste 1 januari ooit gemeten in Nederland.
Ook hoeven we onze hooikoortspilletjes niet alleen in het voorjaar of de zomer aan te schaffen. In de winter vliegen de pollen nog vrolijk in de rondte. “Het is een trend aan het worden”, vertelt weerman Jan Visser.
Een trend dat volgens Visser begon eind jaren 80. “De laatste winters zijn zacht, zacht, zacht. Onwijs zacht.” Een gevolg van klimaatveranderingen, zegt hij. Ook de komende weken zal het nog zacht blijven.
Het viel stadsecoloog Sasja Voet eerder al op dat bomen in de winter alweer kleur krijgen: “Als het vroeg in de winter meerdere dagen achter elkaar warm is, zie je dat sommige bomen zoals de Hazelaar en de Els al in bloei gaan.” Het ligt erg aan de locatie van de boom of de blaadjes al groeien of niet: “De Els houdt van water, dus hoe dichter bij het water hij staat, hoe sneller hij uitbloeit.”
De bomen zitten nog vol leven door het aanhoudende warme weer, en dat leidt tot bezorgdheid bij de fruittelers. De hoge temperaturen kunnen op zich niet zo veel kwaad, maar een eventuele forse temperatuurdaling houdt wel een risico in: de sapstroom in de bomen is nog niet tot rust gekomen en daardoor kunnen de bomen kapotvriezen als het opeens heel erg koud wordt.
Fruitteler René van der Aarde uit Hem deelt zijn zorgen en ziet ook een verandering in de temperatuur de laatste jaren. “Het is bijzonder. Begin januari en eind februari zie je de fruitbomen zich al ontwikkelen en worden er al sapstromen aangemaakt”, vertelt hij.
Het vroeg ontwikkelen van het gewas kan een gevaar zijn. “In 2012 was er bijvoorbeeld in maart opeens een hele strenge nachtvorst. Bomen die dan al knoppen en sapstromen hebben ontwikkeld, worden dan aangetast”, legt hij uit. Bij fruittelers heerst angst voor het geval dat er toch nog een nachtvorst komt de komende maand.
Boomziektes
Daarnaast komen bekende boomziektes meer voor door temperatuurstijging. Zo ook vruchtboomkanker. Dat is een schimmelziekte waarbij de cellen doodgaan en de sapstromen vanaf die plek tegenhouden. De rest van de tak of boom zal daardoor afsterven. Ook de vruchten worden dan aangetast. “Door de warme winters en daarbij ook nog hete zomers, hebben we problemen met het fruit. Het gewas wordt vatbaarder. Tijdens het plukken van onze peren zagen we dat ze al snel geel werden.”
Zolang de warme temperaturen aanhouden of er een geleidelijke temperatuurovergang komt, is er geen reden tot bezorgdheid. Maar het warme weer geeft wel meer werk op het land. Zo moeten de takken van de bomen eerder gesnoeid worden dan normaal, is er meer onkruid en moeten de bomen door de boomziektes beter verzorgd worden. “Het is allemaal anders geworden”, verzucht Van der Aarde.
Maar kunnen we nog rekenen op winterweer? Als het aan Visser ligt niet. “Ik zie het niet meer gebeuren deze winter.”