Geen zeven maar vijf gemeenten in West-Friesland, zodat de invloed van inwoners eerlijker wordt. Dat oppert de ChristenUnie-SGP Enkhuizen in een manifest waarin zij vooruit blikken op de bestuurlijke toekomst van de regio over tien jaar. “Dit is het moment voor West-Friesland om de regie in eigen hand te nemen, om een situatie te creëren waarmee de burger het beste af is.”
Het is nu tien jaar geleden dat er in West-Friesland een gemeentelijke herindeling plaatsvond. In 2011 fuseerden de voormalige gemeente Andijk en Wervershoof met Medemblik. Die indeling is onveranderd gebleven. Sindsdien bestaat West-Friesland uit zeven gemeenten: Medemblik, Opmeer, Hoorn, Koggenland en de samenwerkende SED- gemeenten (Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland).
Maar in die tien jaar is er een hoop veranderd, somt de ChristenUnie-SGP Enkhuizen op. De decentralisatie van het sociaal domein in 2015 heeft grote impact gehad en gemeentes kregen er veel taken bij wat het steeds lastiger maakt voor kleine gemeente om zelfstandig te blijven. Er wordt steeds intensiever samengewerkt tussen de West-Friese gemeentes onder de noemer het Pact van Westfriesland.
‘Onlogisch groot’
Het is niet realistisch dat alles kan blijven zoals het nu is, zegt Jan-Herber Hogendoorn, schrijver van het Manifest. “De kans is groot dat de SED-gemeenten (Stede Broec, Enkhuizen, Drechterland) vroeg of laat zullen moeten herindelen. En ook de gemeente Opmeer met nu circa 12.000 inwoners zal geconfronteerd worden met de onvermijdelijkheid om de zelfstandigheid op te moeten geven.”
De partij suggereert dan ook dat er in 2031 – of zelfs eerder – misschien wel Opmeer bij Medemblik voegt en er één gefuseerde SED-gemeente is. Met als gevolg dat er grote uitgestrekte gemeenten ontstaan, waarbij de binding tussen burger en bestuur verslechterd.
‘Van zeven naar vijf gemeenten’
Daarom komt de partij met een eigen plan, met een andere indeling voor de West-Friese gemeenten. De partij ziet de uitgelezen kans voor West-Friesland om ‘de regie in eigen hand te nemen en een situatie te maken waarbij de inwoner het beste af is’. Ze vallen daarbij terug op hoe de gemeenten er in 2011 uitzagen en hebben op basis daarvan een nieuwe kaart gemaakt waarbij er geen zeven, maar vijf gemeenten in West-Friesland overblijven.
“We zijn niet over één nacht ijs gegaan”, zegt Hogendoorn. “We hebben verschillende inwoners geïnterviewd om te vragen hoe zij erin staan om meer te weten te komen over wat er leeft. Het is geen volledig onderzoek, maar geeft een schets. Het is een aanzet om een goed gesprek aan te wakkeren tussen partijen en gemeenten onderling.”
In het plan zouden Enkhuizen, Andijk en Stede Broec één gemeente worden. En ook Drechterland en Wervershoof. Opmeer voegt samen bij Medemblik. Alleen in Hoorn en Koggenland verandert er niets.
“Beide zijn in staat om in de huidige vorm de toekomst tegemoet te treden. Wel geldt voor hen het voordeel, zoals dat voor de hele regio geldt, dat samenwerking in West-Friesland praktischer is met vijf gemeenten dan met zeven gemeenten.”
Logische keuze
De combinatie Stede Broec, Enkhuizen en Andijk is volgens de partij voordehandliggend, omdat er al samen wordt gewerkt tussen Enkhuizen en Stede Broec en er dan geen SED-gemeenten gevormd hoeft te worden. Afgelopen vrijdag nog zaten de SED-gemeenten bij de Provincie omdat zij het niet eens zijn over de verdeling van de onderlinge financiële bijdrage. Het voordeel voor Andijk luidt dat zij ‘in een compactere gemeente liggen waar de afstand tot het gemeentehuis veel minder ver is dan nu het geval is (Wognum)’.
De samentrekking van Drechterland en Wervershoof zorgt ervoor dat zij niet ‘overvleugeld worden door Stede en Enkhuizen’ en dat Wervershoof een ‘prominentere plaats krijgen omdat het meer dan één derde van de nieuwe gemeente uitmaakt’.
En omdat Opmeer al nauwe banden heeft met Medemblik, zou dat de samenwerking daar vergemakkelijken. Ook het Medemblikse gemeentehuis in Wognum is voor Opmeerders goed bereikbaar.
Inwoners meer invloed
Bij het herindelen heeft de ChristenUnie-SGP Enkhuizen vooral gekeken naar de inwoneraantallen. ‘De gedachte daarbij is: je hebt meer invloed op het moment dat je een groter gedeelte uitmaakt van de gehele gemeente. Een dorp wat opgaat in een grote gemeente, is vervolgens nog maar een klein deel van het geheel’, is te lezen in het manifest.
Het Manifest is ook al verspreid onder de West-Friese politiek, waar wisselende reacties op zijn gekomen. Jan-Herber Hogendoorn: “Er zijn al een aantal reacties van partijen dat men het een interessant stuk vindt. Maar ook geluiden waarvan de teneur is: we vinden het niet prettig dat dit toekomstbeeld geschetst wordt, vanuit de gedachte zelfstandig te willen blijven.”
‘Gevoeligheden’
Volgens Hogendoorn moet er iemand de stip op de horizon zetten en verder kijken dan de bestuursperiode van vier jaar. “We vinden dat we gevoeligheden niet uit de weg moeten gaan, wanneer de burger daarbij gediend is.” De ChristenUnie-SGP Enkhuizen heeft ook met de provincie om tafel gezeten om hun plan te bespreken en na te gaan of alle belangrijke zaken daarin waren opgenomen. Maar de provincie komt pas aan zet als de West-Friese gemeenten zelf met een plan zouden komen.
“Nu bevindt West-Friesland zich in de situatie waarin kansen gepakt kunnen worden. Die kansen gaan voorbij wanneer er niet gehandeld wordt”, stelt de ChristenUnie-SGP. “Niet handelen is een optie, maar dan wordt het roer uit handen gegeven en is het wachten op herindelingen die niet wenselijk zijn.”
Bewustwording
De ChristenUnie-SGP laat het vervolg afhangen van in hoeverre het Manifest ‘gaat leven’, ook in aanloop naar de komende gemeenteraadsverkiezingen in maart. Hogendoorn: “Ik hoop vooral dat – niet alleen voor de politiek – maar ook voor inwoners een stukje bewustwording geeft om verder te kijken dan vier jaar. Wij staan hierachter, omdat we denken dat met deze nieuwe indeling de inwoners het beste gediend zijn, daar gaat het om.”