Krijgt Opperdoes als een van de eerste dorpen in Noord-Holland groen licht om te bouwen in beschermd gebied?

Jarenlang mocht er niet worden gebouwd in weilanden, om het bijzondere landschap te beschermen. Nu lijkt Opperdoes als een van de eerste dorpen in Noord-Holland groen licht te krijgen voor de bouw van 190 woningen in een beschermd weiland aan de rand van het dorp.

Vanuit zijn slaapkamerraam kijkt Bart Jan Vos (36) in de verte uit op een weiland. Rechts van dat weiland gaat de gemeente een asielzoekerscentrum bouwen voor driehonderd mensen. Links laat een investeringsmaatschappij een nieuw vakantiepark aanleggen.  

‘Zum Verkauf’ staat in koeienletters op het bord naast het resort. Maar Vos wil geen vakantiewoning. Net als duizenden andere Noord-Hollanders zoekt hij een betaalbare starterswoning. De dertiger is toe aan een eigen plek, nadat hij na een grote reis door het buitenland sinds anderhalf jaar weer bij zijn ouders woont. 

Dat zou kunnen op het weiland voor het huis van zijn ouders, waar een projectontwikkelaar 190 woningen wil bouwen. Niet alleen Vos is enthousiast, ook de dorpsraad en de gemeente steunen het initiatief. Er is alleen één probleem: de akker ligt midden in beschermd gebied, en daar mag in principe niet worden gebouwd.

Of het plan doorgaat, is nu aan een speciale commissie van de provincie Noord-Holland. Als een van de eerste locaties in Noord-Holland maakt Opperdoes kans op de nieuwe uitzonderingsregel, die bouwen in beschermd landschap mogelijk kan maken. 

Jarenlang was bouwen in beschermde landschappen niet toegestaan. Die landschappen werden in 2021 aangewezen door het College van Provinciale Staten vanwege hun bijzondere kenmerken, zoals open landschap of weidevogelgebied. Bouwen moest voortaan binnen de dorpen en steden gebeuren. 

Het leidde tot grote frustratie bij gemeenten. Tientallen woningbouwvoorstellen werden afgewezen om de natuur of het boerenland te beschermen. 

Dikke viltstift 

Jeroen Broeders, wethouder van de gemeente Medemblik, waar Opperdoes onder valt, schreef vorig jaar nog in een brandbrief aan de provincie dat bijna de helft van zijn gemeente onder beschermd gebied valt. “De grenzen zijn met een dikke viltstift getrokken, waardoor bouwen onmogelijk wordt gemaakt”, zegt Broeders aan de telefoon. 

“Wij denken dat hier iets moois kan komen, met meer waarde dan de akker nu biedt”

Dirk Jan Vos van de dorpsraad Opperdoes

In maart besloten de Provinciale Staten de regels iets te versoepelen. “Afgelopen jaren zijn alle regimes om de natuur en vogels te beschermen onder één noemer gebracht”, erkent Joost van Gilse, Statenlid voor de VVD en als coalitiepartij verantwoordelijk voor het beleid omtrent beschermd gebied. “Daardoor hebben we de provincie op slot gezet.”

Volgens de nieuwe regels kunnen gemeenten nu bij hoge uitzondering groen licht krijgen voor grote woningbouwprojecten, zoals in Opperdoes. Om daarvoor in aanmerking te komen, is wel een speciale procedure nodig.

“We blijven de natuur beschermen, dus we schaffen de regels niet af”, zegt Van Gilse. “Maar we kunnen als provincie de voorstellen van gemeenten nu per geval beoordelen.”

Grutto zou z’n neus optrekken

Opperdoes is niet het enige dorp dat een beroep doet op de nieuwe regels. Ook Schagen Oost hoopt in de toekomst 1.100 woningen te bouwen in een weiland aan de rand van de stad. In Alkmaar ziet het ernaar uit dat de gemeente na vijftien jaar strijd eindelijk groen licht krijgt voor de bouw van 350 woningen in Stompetoren. 

Bij de keuring van het weiland in Opperdoes zal de provincie met name de natuurwaarde en het open landschap meewegen. Als fervent vogelaar kost het wethouder Broeders moeite om de natuurwaarde van dit weiland te bespeuren, zegt hij. “Dit is een knollenveld waar vorige week de kolen nog zijn geoogst. Als een grutto een neus had, zou hij hem ervoor optrekken.”

Ook Dirk Jan Vos, secretaris van de dorpsraad, begrijpt niet waarom deze akker onder beschermd gebied valt. Volgens Vos ligt het stuk land vaak braak en er is geen sprake van enige biodiversiteit. Wel kan hij zich goed voorstellen dat Opperdoezers niet blij zijn met een nieuwe woonwijk voor hun vrije uitzicht. 

Vertraging

“Wij willen als dorpsraad naar iedereen luisteren”, zegt Vos. “Maar wij denken dat hier iets moois kan komen, met meer waarde dan de akker nu biedt.”

Tekst gaat verder onder de kaart

Wanneer ze in Opperdoes weten of de bouw van de 190 woningen door kan gaan, is nog onduidelijk. Vlak voor de zomer heeft wethouder Broeders het verzoek aan de provincie verstuurd, maar tot op heden nog geen reactie ontvangen. “We krijgen daar geen scherpte over. Irritatie is een groot woord, maar dat wringt wel. Het duurt erg lang”, zegt hij.

De vertraging komt volgens de wethouder bovenop een toch al stroperig woningbouwproces. In Medemblik lopen nu 32 woningbouwprojecten, samen goed voor 2.300 tot 2.400 woningen. “Ik ben drie jaar wethouder en heb één steen kunnen leggen, en één paal de grond in geslagen. Alles duurt lang en hiervoor is te weinig gebeurd.”

Bart Jan Vos wil niet wachten tot Opperdoes groen licht krijgt, zegt hij aan de telefoon. “Als de provincie toestemming geeft, zullen er vast ook bezwaarprocedure gestart worden”, zegt hij. “Ik ga verder sparen en zoeken. Met een baan in Egmond, en een vriendin in Utrecht wordt het een van die twee.”