De regio West-Friesland telt vele monumenten. Een aantal zijn verwant aan de Tweede Wereldoorlog, maar er zijn er ook genoeg die om andere redenen zijn geplaatst. Verslaggever Sander Huisman ging op pad langs vier monumenten in West-Friesland, om het verhaal erachter beter te begrijpen.
Aartswoud jaren ’70; er moest een monument komen. Een herinnering aan het stoomgemaal dat daar ooit stond. Maar de gemeente besloot dat de twee overgebleven vliegwielen in Hoogwoud moesten komen. Dat pikten de Aartswouders niet, en ze verstopten een vliegwiel in een hooiberg.
Het is één van de verhalen achter de monumenten die bezocht wordt in de nieuwste aflevering van Sander Op Pad in West-Friesland. De tekst gaat verder onder de video.
Stoomgemaal Aartswoud
Toen de burgemeester de reactie van de Aartswouders zag, was hij om. Het kunstwerk met vliegwielen uit het stoomgemaal van Aartswoud kan het beste staan in Aartswoud. Het verstopte vliegwiel werd uit de hooiberg gehaald, en het monument verrees langs de Schoolstraat in Aartswoud.
Legionella-monument Bovenkarspel
Dit jaar was het 25 jaar geleden dat de Veteranenziekte uitbrak op de West-Friese Flora in Bovenkarspel. Het momument langs de Spoorsingel herdenkt de 32 mensen die overleden aan de gevolgen van een Legionellabesmetting. Ruim 200 mensen werden ziek nadat er in stilstaand water bij een bubbelbad de Legionellabacterie had kunnen ontwikkelen.
De tekst gaat verder.
Samen met de bomen en de bloemen vormt een groot boek het monument. Nog steeds hebben mensen last van klachten, zelfs 25 jaar later. Tijdens de herdenking eerder dit jaar kwamen veel nabestaanden en overlevenden een bezoek brengen aan het monument.
Dijk doorbraak Lambertschaag
In de West-Friese Omringdijk bij Lambertschaag is een steen geplaatst. Ooit was het de eerste steen die werd gelegd in een sluis. In 1810 werd de sluis gebouwd als verbinding tussen de Zuiderzee en het gebied achter de dijk bij Lambertschaag.
Toen bij de inpoldering van de Zuiderzee de sluis overbodig werd, heeft het nog een aantal decennia in de dijk gelegen. Pas in de jaren ’70 is het gesloopt. De eerste steen werd toen verderop in de dijk geplaatst, als herinnering aan het verleden van het water.
Het bordje bij de steen herinnert vooral aan de watersnoodramp van 1877. Eind januari dat jaar zaten er wel op 5 plekken gaten in de dijk, en stroomde de Zuiderzee het land in. Enkele tientallen mensen zijn overleden. De verschillende molens die toen nog in en om Lambertschaag stonden, pompten in de maanden daarna het water via het sluisje weer de Zuiderzee in.
Momument Inspraakwoningen Paardenweide
Een deel van de woningen in de Paardenweide in de Risdam in Zwaag zijn zogenaamde Inspraakwoningen. Eind jaren ’70 konden de toekomstige bewoners met de architecten om de tafel om hun wensen aan te geven voor de woningen. Het aantal kamers, hoe groot de ramen moesten zijn, hoe het dak op de woning moest komen. Gevolg: geen enkele van de 42 woningen achter de Berkmergouw is hetzelfde.
In de aanloop naar de bouw hadden de bewoners al veel contact met elkaar. Op initiatief van Coen Droog, in dienst van de voorloper van Stichting Netwerk in Hoorn, werd er met de jongste toekomstige bewoners een kunstwerk gemaakt. Als een soort verbindende totempaal hebben de kinderen in de jaren ’70 tegels beschilderd. Ook zijn voet- en handafdrukken zichtbaar in de gekleurde reliëftegels.
Na ruim 40 jaar was er onderhoud nodig. Roger Tonnaer, fractievoorzitter in de gemeenteraad van Hoorn stelde het aan de kaak. Onlangs zijn er kleine dingen gerepareerd, maar de unieke tegels kunnen helaas niet verder gerenoveerd worden. Tonnaer vertelt bij het volksmonumentje over de onstaansgeschiedenis van het buurtje en het momument.
Bekijk meer afleveringen van Sander Op Pad in West-Friesland
Direct naar:
De vliegwielen van het Stoomgemaal Aartswoud
Het doorbraakmonument in Lambertschaag
Legionellamonument Bovenkarspel
Monument Inspraakwoningen Paardenweide